στο κέντρο της Αλεξανδρούπολης. Ο κος Ζιάκας από μικρή κιόλας ηλικία παρουσίασε μεγάλο ενδιαφέρον για το αντικείμενό του. Κυνήγησε το όνειρό του και κατάφερε να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο τμήμα της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έπειτα, παρακολούθησε το μεταπτυχιακό του πρόγραμμα με θέμα «Κοινωνική Ψυχιατρική». Στη συνέχεια έλαβε την ειδικότητα του Ψυχιάτρου στο Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, όπου και του ανατέθηκε η εκπόνηση διδακτορικής διατριβής με τίτλο «Ψυχοσωματικές εκδηλώσεις σε γενικό πληθυσμό». Εκτός βέβαια από τις σπουδές του, έχει παρακολουθήσει πλήθος συνεδρίων και σεμιναρίων για την Τέχνη και την Ψυχιατρική στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Αναφορικά με αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι είναι συνεργάτης της ομάδας «Θέατρο και Ψυχή» στην οποία πραγματοποιούνται, μεταξύ άλλων, θεατρικές παραστάσεις και σεμινάρια που αφορούν το θέατρο σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία.
Ποιο ήταν το ερέθισμα, κ. Ζιάκα, για να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο αντικείμενο; Δεν επηρεάζει τη διάθεση και την ψυχολογία σας το να ακούτε καθημερινά τα προβλήματα που ταλανίζουν τους ασθενείς σας;
Από την παιδική μου ηλικία θυμάμαι την γοητεία που ασκούσε πάνω μου η έννοια της «εξερεύνησης», καθώς και την ανάγκη μου να ψάχνω απαντήσεις στα διάφορα «γιατί» μελετώντας αρχικά λογοτεχνία και φιλοσοφία. Αργότερα, φοιτητής ιατρικής πια, ήρθα σε κοντινή επαφή με την έννοια της «ψυχοθεραπείας» κατανοώντας την σαν το πιο όμορφο ταξίδι εξερεύνησης και κατανόησης του εσωτερικού μας κόσμου. Του δικού μας και των άλλων ανθρώπων. Η ενασχόληση με τον ανθρώπινο πόνο, σωματικό ή ψυχικό είναι πράγματι ένα βαρύ έργο και η διαρκής επαφή με τα προβλήματα των ανθρώπων δεν είναι και το πιο ευχάριστο. Η ανταπόδοση έρχεται, όταν βλέπεις τη βελτίωση στην καθημερινότητα των θεραπευομένων και η «αποφόρτιση» πραγματοποιείται μέσα από ευχάριστες στιγμές με την οικογένεια και τους φίλους. Στα πολύ δύσκολα, υπάρχει και η επίσκεψη στο δικό μου ψυχοθεραπευτή.
Τι είναι αυτό από το οποίο υποφέρει ο σύγχρονος άνθρωπος; Υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι, ώστε να προστατεύσει κανείς την ψυχική του υγεία;
Ο σύγχρονος άνθρωπος από την οπτική της ψυχικής υγείας, παρουσιάζεται σαν «εξόχως νευρωτικός». Οι σύγχρονες αστικές κοινωνίες, ενώ βελτίωσαν την ποιότητα ζωής στον υλικό τομέα ταυτόχρονα επέβαλαν έναν ιλιγγιώδη ρυθμό ζωής που σταδιακά οδήγησε στην αποξένωση και την απομόνωση. Η έκλυση αξιών, η εμπορευματοποίηση των ανθρωπίνων σχέσεων, οι αυξημένες οικονομικές απαιτήσεις, η υπερβολική και συχνά λανθασμένη χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών, σε συνδιασμό με την απομάκρυνση από παραδοσιακά «δίκτυα υποστήριξης» όπως είναι, η οικογένεια, οι ευρύτεροι συγγενείς, οι γείτονες, οδήγησαν στη δημιουργία επιφανειακών και συμβατικών διαπροσωπικών σχέσεων. Οι άνθρωποι φαίνεται να έχασαν την ουσία της «κοινωνίας» με άλλους ανθρώπους και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βασανίζονται από όλο και περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα, όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι η κατάθλιψη θα είναι η δεύτερη σε συχνότητα εμφάνισης νόσος μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα στην επόμενη δεκαετία. Η ζωή μας όμως, όσο σύντομη και να είναι, είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι εμπειριών. Γι΄ αυτό ας τη ζήσουμε, όπως της αξίζει.
Θεωρείτε, κ. Ζιάκα, ότι οι άνθρωποι επισκέπτονται εύκολα τον ψυχίατρο/ ψυχοθεραπευτή ή ότι ακόμα και σήμερα διστάζουν και το αποφεύγουν, όπως τα παλαιότερα χρόνια;
Η αλήθεια είναι πως τις τελευταίες δεκαετίες και μέσα από υπεράνθρωπες προσπάθειες, τόσο οργανωμένων φορέων, όσο και πεφωτισμένων ανθρώπων στο χώρο της ψυχικής υγείας επήλθε σε μεγάλο βαθμό η απενοχοποίηση των ψυχικών ασθενειών και της ψυχικής υγείας γενικότερα. Στην πόλη μας, τόσο οι σπουδαίοι ειδικοί επιστήμονες του νοσοκομείου, όσο και οι συνεργάτες του αείμνηστου καθηγητή κ. Παναγιώτη Σακελλαρόπουλου (ένας από τους μεγάλους μου δασκάλους στο χώρο) ευαισθητοποίησαν και ενημέρωσαν επαρκώς τους συμπολίτες μας μέσα από προγράμματα «αγωγής κοινότητας», αλλά και πλήθος άλλων δράσεων για την ψυχική υγεία. Παρόλα αυτά παραμένουν πολλά ταμπού στο θέμα της ψυχοθεραπείας και της επίσκεψης σε ειδικό ψυχικής υγείας. Οι κυριότεροι λόγοι που προβάλλονται από τους ανθρώπους για να μην επισκεφθούν έναν ειδικό είναι αποτέλεσμα παραπληροφόρησης παρεξήγησης ή ισχυρών ασυνείδητων αντιστάσεων. Για παράδειγμα πολλοί αναφέρουν: «Δεν έχω προβλήματα που δεν μπορώ να λύσω μόνος μου», «Η ψυχοθεραπεία είναι για βαριές περιπτώσεις», «Έχω φίλους, δεν χρειάζεται», «Είναι ακριβή και χρονοβόρα», «Δημιουργεί εξάρτηση και φοβάμαι».
Η αλήθεια είναι ότι η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας με στόχο την ανασυγκρότηση του ψυχικού μας κόσμου επιλύοντας δυσαρμονίες και εσωτερικές συγκρούσεις. Θα θυμίσω εδώ μια τοποθέτηση του γνωστού ψυχιάτρου – ψυναλαλυτή Ματθαίου Γιωσαφάτ: «Αυτό που ξέρω είναι ότι η ζωή είναι ένα ωραίο ταξίδι και πρέπει να το ζήσει κανείς όσο μπορεί καλύτερα δίχως να βασανίζεται από άχρηστα προβλήματα,σε αυτό η ψυχοθεραπεία βοηθάει πάρα πολύ».
Για τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα στις σχέσεις ή και που σκέφτονται να χωρίσουν, πιστεύετε ότι μπορεί να βοηθήσει μια επίσκεψη στον ειδικό;
Ξέρετε τα περισσότερα προβλήματα στα ζευγάρια είναι απόρροια μιας αρχικής εξιδανίκευσης και της φυσιολογικά επερχόμενης κατάρρευσής της. Εννοώ δηλαδή ότι, η αρχική επιλογή του/της συντρόφου στηρίζεται μάλλον σε «ανώριμες» ταυτίσεις με επιθυμία ικανοποίησης «παράλογων» απαιτήσεων. Έπειτα τα περισσότερα ζευγάρια, παρασυρόμενα από τους ιλιγγιώδεις ρυθμούς της καθημερινότητας χάνουν την ικανότητα αληθινής επαφής και επικοινωνίας. Αποσσύρονται ο καθένας στον «μικρόκοσμό» του, δεν κουβεντιάζουν, δεν εξωτερικεύουν επιθυμίες ή προβλήματα, απαιτώντας από τον «άλλον» να καταλάβει. Τα αλλοτινά συναισθήματα αγάπης και έρωτα μεταλλάσσονται σε δυσθυμία, θυμό, εντάσεις.
Η λύση εδώ είναι ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης και η αποδοχή του συντρόφου σαν διαφορετικό άνθρωπο. Στα περισσότερα ζευγάρια δεν παρουσιάζεται τόσο μεγάλη διαφορά στις βασικές αξίες ζωής, όσο στον τρόπο συμπεριφοράς και διεκδίκησης. Σε αυτή την περίπτωση, αν με κοινή επιθυμία και συναίνεση, απευθυνθούν σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας σίγουρα θα βοηθηθούν για να βιώσουν μία «καινούργια» σχέση με τους ίδιους ανθρώπους. Ακόμα και στις περιπτώσεις που θα αποφασίσουν να προβούν σε διαζύγιο, θα έχουν μάθει να κάνουν «σοφότερες» επιλογές στο μέλλον.